Садыр Жапаров Глазго саммитине жеке учак менен учушу керек беле? Эксперттердин пикири
Президент Садыр Жапаров биринчи жолу Кыргызстандын атынан Европада расмий өкүл болууда. Ал абдан маанилүү окуя - Бириккен Улуттар Уюмунун Климаттын өзгөрүшү боюнча алкактык 26-конференциясындагы дүйнөлүк лидерлердин саммити (COP26) менен башталды.
Бул иш-чара маанилүү жана зарыл. Бирок, Жапаровдун Улуу Британияга келгени, тагыраагы, сапарга жеке учакты колдонгону бүдөмүк болуп калды. Кыргызстандыктар президенттин сапарына нааразы.
Эске сала кетсек, президенттин Ту-154 учагы эски, Европанын асманында учууга тыюу салынган. Кошумчалай кетсек, Кыргызстан Евробиримдиктин кара тизмесинде. Бирок ал жакка баруу үчүн бир тарапка 90-96 миң еврого Мальта компаниясынын жеке менчик Embraer Lineage 1000 учагы тандалып алынган.
Президенттик администрация мындай чечимдин себептерин түшүндүргөн менен, каттамдын акысын ким төлөй турганы азырынча белгисиз.
Kaktus.media эксперттерден мындай сапардын канчалык негиздүү экенин суроону чечти. Ошол эле учурда айрым президенттер (мисалы, Владимир Путин) жолугушууну онлайн өткөрүү чечимине келишкен.
Денис Бердаков, эксперт
- Учуу абдан кымбат болгонуна шек жок. Бирок, чынында эле биздин учактын эскилиги жеткен. Биздин бюджетибиз ушунчалык аз болгондуктан, президентке эң арзан учакты да сатып ала албайбыз. Негизи самолет, керек. Чакан делегациялар үчүн кандайдыр бир бизнес учак сатып алууга убакыт жетти.
Ооба онлайн катышууга мүмкүн эле. Көпчүлүк адамдарга Глазгодогу Климат саммити маанилүү эместей сезилет. Бирок, бул бир жылдан ашык убакыттан бери даярданган, маанилүү маселелер чечилип жаткан глобалдык жолугушуу.
Кыргызстан экологиялык квота алууга, мөңгүлөрдү сактап калууга, кургакчылык менен күрөшүүгө каражат чогултууну көздөп жатат. Донорлордон акчаны жеке жолугуу менен гана алса болот, анткени инвестициялык климат, атүгүл гранттык жагдай абдан начар. Ал эми эң негизгиси Кумтөр маселесин чечүү.
Атайын делегация келип, Жапаровдун жеке өзүнө чакыруу жасаган. Бул жогорку жана дүйнөлүк деңгээлге өтүүнү билдирет. Саммитти экологиялык маселелер гана чечилбестен, G-50 расмий эмес клубу деп атоого болот.
Анда дүйнөнүн энергетика күн тартиби, заманбап технологияларга өтүү, электр унаалары, күн жана шамал энергиясы талкууланууда.
Кыргызстан дүйнөлүк оюнчулардан – АКШ, Кытай, Франция жана Германиядан инвестиция алууга ниеттенүүдө. Ошондуктан, ал жакка учуп, түз эфирде катышуунун мааниси чоң.
Учуу үчүн сарпталган ал акча, албетте, кээ бир өлкөлөр үчүн көп деле эмес. Бирок, биздин бюджет үчүн көп акча. Бир нече маселелер чечилсе, анда сапардын мааниси болмок.
Америка Кошмо Штаттары менен Улуу Британиянын кызыгуусун туудурган бул форумга кирүү, жок дегенде, күчтүүлөр менен бир нече жылдан бери өтө начар абалда болгон дипломатиянын ошол векторлору боюнча сүйлөшүүлөрдү жүргүзүүгө мүмкүндүк берет.
Ооба, Россия менен жакшы, Түркия менен абдан динамикалуу, ал эми Кытай менен туруктуу мамилебиз бар. Бирок технологиялык жана каржылык жактан Түштүк Корея, АКШ, Япония, Улуу Британия менен абдан начар иштешишкен.
Азыр экономикада мега-глобалдык реструктуризация жүрүп жатат, андан акчаны бул багытта тартса болот.
Табылды Акеров, саясат таануучу
- Жапаровдун сапары Кыргызстан үчүн да, өзү үчүн да плюс. Анткени көптөн бери тышкы дүйнө менен активдүү байланыш болгон эмес. Ал эми Садыр Жапаровду дүйнөлүк коомчулук тааныбайт, же дүйнөлүк коомчулук аны мыйзамдуу кыргыз өкмөтү катары тааныбайт деген сөздөр ар дайым айтылып келет. Эми премьер-министрлер менен активдүү баарлашууну жана башкаларды көрүүгө болот.
Албетте, бардык мамлекеттер менен тыгыз байланыш түзүлүп, долбоорлорду ишке ашырууда кызматташуу болгондо эффект болот. Ошондо сапар акталат.
Онлайн жолугушууларды өткөрүүгө жана сүйлөшүүгө мүмкүн болчу, бирок, эффективдүүлүгү азыраак болмок. Бүгүнкү күндө ар бир адам активдүү байланышты көрүүдө. Өзгөчө шайлоо алдында белгилүү бир жагдайларды алып келет. Бул көрсөткүч өлкөдөгү туруктуулук үчүн белгилүү бир дивиденддерди алып келет.
Эдил Осмонбетов, саясат таануучу
- Глазгодо өтүп жаткан саммиттин өзү чоң мааниге ээ. Анткени коронавирустан кийинки дүйнө жана дүйнөлүк тартип кандай өнүгө турганын дүйнөлүк державалар чечет. Экология маселеси бардык өлкөлөрдө биринчи орунда турат. Тилекке каршы, климаттын өзгөрүшү биз күткөндөн алда канча тез жүрүп жатат жана ал өлкөнүн өнүгүүсүндө чоң роль ойнойт.
Бул жагынан алганда, Кыргыз Республикасынын Президентинин сапары 2020-жылдын октябрь айындагы окуялардын фонунда маанилүү жана биз эл аралык изоляциядан толук чыга элекпиз. Ал эми сапар маалыматтык максатта, бул Кыргызстандын презентациясы жана эл аралык изоляциядан чыгуунун элементтеринин бири катары.
Эң негизги маселе, БУУнун рейтинги боюнча тоолуу өлкөлөр эң аялуу өлкөлөрдүн тизмесинде турат.
Негизинен Кытай менен Орусиянын лидерлеринин онлайн баяндамалары саясий окуялардын алкагында салтка айланган. Ал эми мындай ири иш-чарага жеке катышуу, жеке мамилелерди курууга жана чоң натыйжаларга жетишүүгө мүмкүндүк берет.
Самолет маселесине келсек, башка өнүккөн өлкөлөрдүн жетекчилерине карап, авторитетти бекемдөө үчүн үзгүлтүксүз рейс жасаганы жакшы болмок. Ооба, бизнес класста, бирок баары бир жакшы болмок.
